Doğal Korunma Yöntemleri
Takvim yöntemi:
Bir kadının yumurtlaması iki âdet döneminin ortasındadır. Yani yirmi sekiz günde bir âdet gören kadının yumurtlaması on dördüncü gün olur. Bünyeden bünyeye farklılık gösteren âdet dönemi arası bazen otuz iki gün olabilir. Yumurtanın ve spermlerin canlı kalmaları göz önüne alınarak on dördüncü günün üç gün öncesi ve üç gün sonrası tehlikeli dönemdir. İşte bu dönemde cinsel ilişkide bulunulmamasına takvim yöntemi denir.
Bu yöntem sıklıkla kullanılsa da çok emin değildir. Çünkü kadının âdetlerinin son derece düzenli olması gerekir. Yumurtlamanın önce ya da sonra olması tehlikeli dönemin süresinin değişmesine neden olacağından istenmeyen gebelikler söz konusu olabilir. Âdet dönemlerinin uzunluğu çok değişkense ya da kişiler çok düzensiz âdet görüyorsa bu yöntem uygun değildir. Mutlaka doktor kontrolü gerektirir. Yumurtlama anı kadının her sabah kalktığında herhangi bir fiziksel bir aktivitede bulunmadan vücut sıcaklığını ölçmesi ya da her gün vajinadan gelen akıntının kıvam ve miktarını değerlendirmesiyle de saptanabilir.
Geri çekme (dışarı boşalma):
Cinsel ilişki sırasında, erkeğin dışarıya boşalmasıdır. Etkililiği tamamen kullanıcıya bağlıdır, her çift başarıyla uygulayamaz. Bu yöntemin doğru uygulanabilmesi ve cinsel ilişkinin olumsuz etkilenmemesi için iki tarafında bu konuda istekli ve kesin kararlı olması gerekir.
Bariyer Metotları
Prezervatif (kondom, kılıf, kaput):
Erkekler tarafından kullanılmak üzere bir çeşit lastikten yapılmış çok ince ve esnek bir kılıftır. Doğru kullanıldığında oldukça etkilidir. Her cinsel ilişki için yeni, kullanılmamış bir kılıf kullanılır. Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlardan (hıv/aıds, hepatit-b, frengi, bel soğukluğu, klamidya gibi) korur. Hiçbir yan etkisi yoktur.
Spermisitler (jeller, kremler, fitiller, köpüren tabletler):
Kadının vajinasına konularak uygulanan jel, fitil ve köpüren tabletlerdir. Sperm hücrelerini vajina içinde etkisiz hâle getirerek gebeliği önler. Doğru kullanıldığında oldukça etkilidir. Anne sütünü etkilemediği için emziren kadınlar da kullanabilir. Bazı cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara karşı koruyucudur. Her cinsel ilişki için uygulama tekrarlanmalıdır.
Rahim içi araç(spiral, ria):
Rahim içine yerleştirilen küçük plastik bir araçtır. Bakır ve hormon içeren tipleri vardır. Döllenmeyi önler. Çok etkilidir. 10 yıla kadar koruyan bakırlı tipleri vardır. Kadının gebe olmadığından emin olunan herhangi bir zamanda uygulanabilir. Uygulama sırasında âdetli olmak gerekli değildir. Çıkartıldığında hemen gebe kalınabilir. İlk aylarda lekelenme, âdet miktarında artma veya âdet süresinde uzamaya, âdet sancısına neden olabilir. Anne sütünü etkilemediği için emziren kadınlar da kullanabilir. Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlardan (HIV/AIDS, hepatit-B, frengi, bel soğukluğu, klamidya gibi) korumaz. Kurallarına göre uygulandığında enfeksiyona neden olmaz.
Ria'nın uygulanması sakıncalı olduğu durumlar
Genital enfeksiyon geçirme açısından yüksek risk altında olan kadınlarda uygulanamaz.
Gebelik şüphesi olan kadınlarda kullanılamaz.
AIDS, uyuşturucu kullanımı ve kortizon tedavisi gibi vücut direncini düşüren durumlarda RİA uygulanamaz.
Normal dışı kanaması olan kadınlarda neden belirlenip tedavi edildikten sonra RİA uygulanabilir.
Bakıra allerjisi olduğu bilinen veya çok ender görülen bakır metabolizması bozukluğu(Wilson hastalığı) olan kadınlar RİA kullanamaz.
Diyafram:
İnce lastikten yapılmış, rahim ağzını örten kubbe şeklinde bir araçtır. Sperm hücrelerinin rahme geçmesini engeller. Doğru kullanıldığında oldukça etkilidir. Doğru kullanılırsa aynı diyafram yıkanıp kurulanarak iki yıl süreyle kullanılabilir. Anne sütünü etkilemediği için emziren kadınlar da kullanabilir. Bazı cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara karşı koruyucudur.
Kadın kondomu:
İnce, şeffaf, yumuşak plastikten yapılmış, uçları halka ile gerilmiş kılıf şeklinde bir araçtır. Sperm hücrelerinin rahme geçmesini engeller. Spermisitle birlikte ve doğru kullanıldığında oldukça etkilidir. Anne sütünü etkilemediği için emziren kadınlar da kullanabilir. Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlardan (hıv/aıds, hepatit-b,frengi, bel soğukluğu, klamidya gibi) korur. Hiçbir yan etkisi yoktur.
Hormonal Metotlar
doğum kontrol hapları:
Kadında yumurtlama ve döllenmeyi engeller. Her gün düzenli alınması gerekir. Doğru kullanıldığında çok etkilidir. Âdet öncesi gerginliği ve âdet sancılarını önler. Rahim ve yumurtalık kanserlerine karşı koruyucudur. Âdet kanamalarının miktarını azalttığından bu nedenle oluşabilecek kansızlığa karşı koruyucu etkileri vardır. Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlardan (HIV/AIDS, hepatit-B, frengi, bel soğukluğu, klamidya gibi) korumaz.
Haplar, kadında doğal olarak bulunan kadınlık hormonlarından ikisini (östrojen ve progesteron) içerir. 35 yaş ve üstünde olup sigara içen kadınlar hapla korunacaksa sigarayı bırakmalıdır. Anne sütünün miktarını azalttığı ve yapısını değiştirdiği için emzirirken kullanılmaz. Mini haplar ise kadında doğal olarak bulunan kadınlık hormonlarından yalnızca birini (progesteron) içerir. Anne sütünü etkilemediği için emziren kadınlar da kullanabilir.
Aylık iğne:
Düzenli olarak ayda bir kez, kas içine enjeksiyonla uygulanır. Kadında doğal olarak bulunan kadınlık hormonlarından ikisini (östrojen ve progesteron)içerir. Yumurtlama ve döllenmeyi engeller.Doğru kullanıldığında çok etkilidir. Âdetin ilk yedi günü içinde tercihen ilk günü uygulanır. 35 yaş üstünde ve sigara içen kadınlar sigarayı bıraktıklarında kullanabilirler. Anne sütünün miktarını azalttığı ve yapısını değiştirdiği için emzirirken kullanılmaz. Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlardan (HIV/AIDS, hepatit-B, frengi, bel soğukluğu, klamidya gibi) korumaz.
Üç aylık iğne:
Düzenli olarak üç ayda bir, kas içine enjeksiyonla uygulanır.Kadında doğal olarak bulunan kadınlık hormonlarından yalnızca birini (progesteron) içerir.Yumurtlama ve döllenmeyi engeller.Doğru kullanıldığında çok etkilidir. Âdetin ilk yedi günü içinde tercihen ilk günü uygulanır. Ara kanamaları olabilir ve uzun kullanıldığında kullanım sırasında âdet görülmeyebilir. Anne sütünü etkilemediği için emziren kadınlar da kullanabilir. İğneler kesildikten sonra tekrar gebe kalmak, ortalama dokuz ay gecikebilir. Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlardan (HIV/AIDS, hepatit-B, frengi, bel soğukluğu,klamidya gibi) korumaz
Deri altı kapsülleri(norplant):
Kolun iç kısmına yerleştirilen ve kibrit çöpü büyüklüğünde silikon çubuklardır. Kadında doğal olarak bulunan kadınlık hormonlarından yalnızca birini (progesteron) içerir. Yumurtlama ve döllenmeyi önler. Türüne göre üç ya da beş yıl boyunca gebelikten korur. Çok etkilidir. Gebelik şüphesi olmayan herhangi bir günde, tercihen âdetin ilk yedi günü içinde uygulanır. Âdet kanaması miktarında azalma, ara kanamalar ve lekelenmeye neden olabilir. Anne sütünü etkilemediği için emziren kadınlar da kullanabilir. Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlardan (HIV/AIDS, hepatit-B, frengi, bel soğukluğu, klamidya gibi) korumaz.
Cerrahi Sterilizasyon
Kadında Sterilizasyon
Artık çocuk istemeyen çiftlerde, kadınların yumurtalık kanallarının/tüplerin ameliyatla bağlanmasıdır. Tüpler bağlandığı için yumurta, sperm ile karşılaşmaz. Böylece döllenme engellenir. Gebelik şüphesi olmayan herhangi bir zamanda uygulanabilir. Çok etkilidir. Hastanede yatmayı gerektirmez. Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlardan (HIV/AIDS, hepatitB, frengi, bel soğukluğu, klamidya gibi) korumaz.
Erkekte Sterilizsyon (Vazektomi)
Artık çocuk istemeyen çiftlerde erkeklerin sperm kanallarının bağlanmasıdır. Kanallar bağlandığı için sperm hücreleri boşalma sıvısına geçmez. Böylece döllenme engellenir. Çok etkilidir. Cilt kesilmeden ve dikişsiz olarak yapılabilir. Hastanede yatmayı gerektirmez. Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlardan (HIV/AIDS, hepatit-B, frengi, bel soğukluğu, klamidya gibi) korumaz.