Kontrbasın geçmişi XV. yüzyıla kadar uzanmaktadır. XIX. yüzyıla kadar üç telli sonrasında diğer yaylı çalgılar gibi dört telli olarak kullanılmıştır. kontrbas büyük boyutuna rağmen düşük bir ses çıkışı verir. Bunun temel nedeni çok düşük frekanslarda seslere akortlanmasıdır. Yazıldığı bas dizeğinden bir oktav daha pes tınlar. Kontrbasla çalınan partiler, çıkarılan gerçek sesin bir oktav tizinde olmak koşuluyla fa anahtarıyla yazılır. Senfoni orkestralarında teller E, A, D, G (mi, la, re, sol) akort düzeniyle, solo olarak çalınacağında F diyez, B, E, A ( fa diyez, si, mi, la) akort düzeniyle kullanılır.
Kontrbasta iki çeşit yay kullanılmaktadır. Bunlardan biri “Alman” diğeri ise “Fransız” olarak adlandırılmaktadır. Reçine kullanımı ise keman ailesinin diğer üyelerine göre farklılık göstermektedir. Keman reçinesi daha sert kıvamdadır ve daha ince toz zerreleri olarak yay kıllarına tutunur. Kontrbas reçinesi, kalın sarımlı tellere tutunması amacıyla daha yumuşak ve yapışkan bir kıvamdadır
Kontrbasın orkestradaki birinci görevi müziğe temel olmasıdır. Koyu renkli kalın tonu bu amaca uygun olduğu kadar, müziğe güç de katar. Çalgısal dokuya büyük derinlik ve zenginlik kattığı için orkestradaki yeri yaşamsaldır. Uzun ve kalın telleri “pizzicato” çalmaya elverişlidir ve titreşimleri öteki çalgılardan fazladır. Özellikle blues ve caz müziğinin yaygınlaşması ile geniş bir müzik alanına yayılmıştır. Bas gitarın gelişimine ve kullanımına zemin hazırlamıştır.
Orkestralarda kullanımının yanı sıra kontrbasın solo enstrüman olarak öne çıkmaya başlaması XVIII. yüzyılda olmuştur. Bu çalgı için XVIII. yüzyıldan itibaren solo eserler bestelenmeye başlanmıştır. Kontrbas için yazıldığı bilinen fakat bugün kayıp olan ilk konçerto Joseph Haydn’a aittir. Bugün ulaşılabilen en eski eserler Karl Ditters von Dittersdorf ’a aittir.
Karl Ditters Von Dittersdorf, Johann Baptist Wanhal, Franz Anton Hoffmeister, Antonio Capuzzi, Domenico Dragonetti, Giovanni Bottesini, Serge Koussevitzky en tanınmış besteci ve virtüözlerdir. Ülkemizde de yetişmiş dünyaca tanınan besteci, virtüöz kontrbas sanatçıları bulunmaktadır. Türk kontrbas sanatçısı olarak; Alper Müfettişoğlu, Fora Baltacıgil, Onur Özkaya akla gelen ilk isimlerdir.
Kontrbas çalan kişinin kendisini ifade edebileceği alanlar, solo performanslarının yanı sıra küçük veya büyük çalgı topluluklarıdır. Bir kontrbasçı, çalgısının orkestra içindeki öneminin her zaman farkında olmalı ve toplulukla çalma becerisini geliştirmek üzere karşısına çıkan her türlü fırsatı değerlendirmelidir.