İdari Yaptırımlar
İdari yaptırımlar, kabahatler karşılığında uygulanacak olan yaptırımlardır. İdari yaptırımlar, idari para cezası ve idari tedbirlerdir. İdari yaptırım kararı vermeye, kanunda açıkça gösterilen idari kurul, makam ve kamu görevlileri yetkilidir. Kanunda açıkça hüküm bulunan hâllerde Cumhuriyet savcısı da idari yaptırım kararı vermeye yetkilidir. Kovuşturma konusu fiilin kabahat oluşturduğunun anlaşılması hâlinde mahkeme idari yaptırım kararı verir.
İdari Yaptırım Gerektiren Haller Nelerdir?
İdari yaptırım gerektiren hâllere; trafik cezaları, kapalı alanda tütün mamulleri tüketmek, başkalarının huzurunu bozacak şekilde gürültüye neden olmak, sarhoş olarak başkalarının huzurunu bozacak davranışlarda bulunmak, çevreyi kirletmek gibi olumsuz davranışlar örnek olarak verilebilir.
İdari yaptırım kararına karşı kararın tebliğ ve tefhimi tarihinden itibaren en geç on beş gün içinde sulh ceza hâkimliğine başvurulabilir.
1. İdari Para Cezası
Kabahat niteliğindeki davranışlara karşı devletin idari kurumları tarafından verilen cezalar idari para cezası olarak adlandırılır. İdari para cezası, maktu ya da nispi olabilir. Para cezaları kanunda alt ve üst sınırı belirtilmek suretiyle belirlenir. Bu durumda para cezasının miktarı belirlenirken kabahatin haksızlık içeriği, failin kusuru ve ekonomik durumu birlikte göz önünde bulundurulur. İdari para cezaları devlet kasasına ödenir. Kişinin ekonomik durumunun müsait olmaması durumunda ilk taksitin peşin ödenmesi şartıyla bir yıl içinde ve dört eşit taksitle ödenmesine karar verilebilir. Taksitlerin zamanında ve tam olarak ödenmemesi hâlinde para cezasının kalan kısmının tamamı tahsil edilir. İdari para cezaları süresinde ödenmediği takdirde İcra ve İflas Kanunu’na göre takip edilir.
2. İdari Tedbirler
Toplum huzuru, genel ahlak, kamu düzeni ve kamu sağlığı için idari tedbirler önemlidir. İdari tedbirler, kabahat niteliğindeki davranışlar sonucunda ortaya çıkan zararın giderilmesi ve bu davranışların tekrar edilmesini önlemek amaçlı bir uyarıdır denebilir. Kabahat türünden haksızlıklara karşı uygulanan idari tedbirler, mülkiyetin kamuya geçmesi ve kanunda yer alan diğer tedbirlerdir.
Mülkiyetin Kamuya Geçmesi: Kabahatin konusunu oluşturan veya kabahatin işlenmesi yoluyla elde edilen eşyanın, kanunda açık hüküm varsa mülkiyetinin kamuya geçmesi anlamına gelen yaptırımdır.
Kabahatler Kanunu’nda mülkiyetin kamuya geçirilmesine karar verilecek iki kabahat sayılmıştır. Bu kabahatlerden biri dilencilikten elde edilen gelire el konularak mülkiyetin kamuya geçmesine karar verilmesidir. Bu kabahat dolayısıyla mülkiyetin kamuya geçirilmesine mülki amir veya belediye encümeni karar verir. Kanun’a göre mülkiyetin kamuya geçirilmesine karar verilecek diğer kabahat ise kumardan elde edilen gelire el konularak bu mülkiyetin kamuya geçirilmesine karar verilmesidir. Bu kabahat dolayısıyla mülkiyetin kamuya geçirilmesine mülki amir karar verir. Mülkiyetin kamuya geçmesi bazı şartların oluşması durumunda belli bir süre geciktirilebilir. Mülkiyetin kamuya geçmesini geciktiren şartlar şunlardır:
• Eşyanın kullanılamaz hâle gelmesi
• Eşyanın niteliğinin değişmesi
• Eşyanın ancak belli bir surette kullanılması
Mülkiyetin kamuya geçmesi kararı kesinleşene kadar ilgili kamu kurum ve kuruluş eşyaya el koyabileceği gibi kişilerin muhafazasına (korumasına) da bırakılabilir. Eşyanın mülkiyeti, Kanun’da açık hüküm varsa ilgili kamu kurum ya da kuruluşa aksi takdirde devlete geçer. Mülkiyetin kamuya geçirilmesi kararı verilebilmesi için fail hakkında idari para cezası ya da başka bir idari yaptırım kararı verilmiş olması şart değildir. Eşyanın kaim değerinin mülkiyetinin kamuya geçirilmesine de karar verilebilir. Mülkiyeti kamuya geçirilen eşyanın başka surette değerlendirilmesi mümkün değilse eşya imha edilir.
ADLİ PARA CEZASI
• Yalnızca mahkemeler tarafından hükmedilir.
• Ödenmezse hapis cezasına çevrilebilir.
İDARİ PARA CEZASI
• Devletin idari kurumları tarafından verilir.
• Ödenmezse icrai işlem yapılır.
Kanunda Yer Alan Diğer Tedbirler: Kabahatler Kanunu’na göre diğer kanunlarda kabahat karşılığında öngörülen diğer yaptırımlar şunlardır:
• Bir meslek ve sanatın yerine getirilmemesi
• İş yerinin kapatılması
• Ruhsat veya ehliyetin geri alınması
• Kara, deniz veya hava nakil aracının trafikten veya seyrüseferden alıkonulması