Ceza nedir?
ceza hukuku, toplumda huzur ve güvenliğin sağlanması amacıyla hangi fiillerin suç olacağını ve bu suçlara hangi yaptırımların uygulanacağını düzenlemiştir. Yaptırımlar bir taraftan suçun ortaya çıkardığı zararı ödettirmek amacına hizmet ederken diğer taraftan suç işleyen kişileri tekrar topluma kazandırmayı amaçlamaktadır. Uygulanan yaptırımların derecesi işlenen suçun ağırlığına göre değişmektedir. Suç karşılığında yaptırım olarak uygulanan cezalar hapis ve adli para cezası olarak ikiye ayrılmıştır.1. Hapis Cezaları
Türk Ceza Kanunu “Cezalar” başlığında hapis cezalarını şu şekilde düzenlemektedir (md. 46/1):
Ağırlaştırılmış Müebbet Hapis: Hükümlünün hayatı boyunca devam eder. Sıkı güvenlik rejimine göre çektirilen hapis cezasıdır.
Müebbet Hapis: Hükümlünün hayatı boyunca devam eden hapis cezasıdır.
Süreli Hapis: Kanunda aksi belirtilmedikçe bir aydan az, yirmi yıldan fazla olmayan hapis cezalarıdır.
Hükmedilen bir yıl ya da daha az hapis cezalarına kısa süreli hapis cezası denir. Hapis cezalarının uygulanması, ertelenmesi gibi detaylar Türk Ceza Kanunu’nda açıklamaları ile yer almaktadır.
2. Adli Para Cezası
Adli para cezası, beş günden az ve kanunda aksine hüküm bulunmayan hâllerde yedi yüz otuz günden fazla olmamak üzere belirlenen tam gün sayısının bir gün karşılığı olarak belirlenen miktar ile çarpılarak hesaplanan miktarın hükümlü tarafından devlet hazinesine ödenmesidir. Kişinin ekonomik ve diğer şahsi hâlleri göz önünde bulundurularak bir gün karşılığı adli para cezasının miktarı en az yirmi en fazla yüz türk lirası olarak takdir edilir. Hâkim, kişinin ekonomik ve şahsi durumunu göz önünde bulundurarak hükmün kesinleşmesinden sonra en fazla bir yıl mühlet verebileceği gibi cezanın belirli taksitlerle ödenmesine de karar verebilir. Adli para cezası ödenmezse hapis cezasına çevrilebilir
Güvenlik Tedbirleri
güvenlik tedbirleri Türk Ceza Kanunu’nun yaptırımlar kısmında düzenlenmiştir. Güvenlik tedbirleri de kanunda yer alan suç fiilleri karşılığında uygulanır. Ceza Muhakemesi Kanunu’na göre fail “Yüklenen suçu işlediğinin sabit olması halinde, belli bir cezaya mahkûmiyet yerine veya mahkûmiyetin yanı sıra güvenlik tedbirine hükmolunur. “ (Ceza Muhakemesi Kanunu, md. 223/6).
Ceza gibi güvenlik tedbirlerine de hâkim hükmeder. Ancak cezanın ödetici de olma niteliğine karşılık; güvenlik tedbirleri sadece kişinin iyileştirilmesine ve toplumun korunmasına, dolayısıyla önleme amacına hizmet ederler [1.19]. Türk Ceza Kanunu’nda (md. 53) düzenlenmiş olan güvenlik tedbirleri şunlardır:
• Belli hakları kullanmaktan yoksun bırakma
• Eşya müsaderesi
• Kazanç müsaderesi
• Çocuklara özgü güvenlik tedbirleri
• Akıl hastalarına özgü güvenlik tedbirleri
• Suçta tekerrür ve özel tehlikeli suçlara ilişkin güvenlik tedbirleri
• Sınır dışı edilme
• Tüzel kişiler hakkında güvenlik tedbirleri