Abdest, “belli organları usulüne uygun olarak su ile yıkamak ve bazılarını da ıslak el ile mesh etmek” şeklinde tarif edilir.
Abdestle ilgili olarak Kur’anı Kerim’de, “Ey iman edenler! Namaza kalktığınızda yüzlerinizi, dirseklere kadar kollarınızı yıkayın, başınızı meshedin ve topuklara kadar ayaklarınızı yıkayın. Eğer su bulamazsanız temiz toprakla teyemmüm edin.” [Mâide, 5/6] buyrulur. Hz. peygamber (s.a.s.) de hem abdestin nasıl alınacağını Müslümanlara fiilî olarak göstermiş hem de abdestsiz olarak kılınacak hiçbir namazın Allah katında kabul edilmeyeceğini belirtmiştir.
Abdestin bu ayette ifadesini bulan dört farzında sünnî fıkıh mezhepleri ittifak etmişlerdir. Ancak Hanefî mezhebinin dışında kalan diğer üç sünnî mezhebin bunlara bazı şartlar ilave ettiği görülür. Mesela, abdeste niyet etmek bu üç mezhebe göre, abdeste başlarken besmele çekmek Hanbelîler’e göre, dört farzın ayette sayılan sıraya uygun yapılması (tertip) Şâfiî ve Hanbelîler’e göre, bu işlemlerin ara verilmeden yapılması (muvâlât) Mâlikî ve Hanbelîler’e göre farzdır.
Dört mezhebin farz saydığı hususları da içerecek şekilde sünnetlerine ve adabına [Buhârî, Vudû, 8; Ebû Dâvûd, Taharet, 65] riayet edilerek abdest şöyle alınır:
Niyet ve besmele ile abdeste başlanıp önce eller bileklere kadar ve parmak araları da ovuşturularak üç defa yıkanır. Şayet abdest azaları üzerinde hamur, boya, sakız gibi suyun deriye ulaşmasına engel maddeler varsa bunlar temizlenir. Parmaktaki yüzük oynatılır. Misvak veya diş fırçası ile, bunlar yoksa sağ elin parmaklarıyla dişler temizlenir. Sağ el ile üç defa ağza, üç defa da burna su verilerek içleri temizlenir. Üç kere yüz yıkanır. Sonra dirseklerle birlikte sağ ve sol kollar üçer defa yıkanır. Sağ el ıslatılarak avuç ve parmakların içiyle başın üstü bir defa mesh edilir. Bu şekilde başın dörtte birini mesh etmek yeterli ise de, iki elle başın tamamının mesh edilmesi Mâlikî mezhebine göre farz [İbn Cüzey, elKavaninü’lfıkhıyye, s. 23], diğer mezheplere göre sünnettir. Eller yine ıslatılarak başparmakla kulağın arkası, şahadet parmağı veya serçe parmakla içi mesh edildikten sonra her iki elin üstüyle boyun mesh edilir. Önce sağ, sonra sol ayak parmak uçlarından başlanarak topuk ve aşık kemikleri de dahil olmak üzere yıkanır. El parmaklarında olduğu gibi ayak parmaklarının aralarının da yıkanırken ovalanmasına özen gösterilir [Kâsânî, Bedaiu’sSanâî, I, 6575].
Abdestle ilgili olarak Kur’anı Kerim’de, “Ey iman edenler! Namaza kalktığınızda yüzlerinizi, dirseklere kadar kollarınızı yıkayın, başınızı meshedin ve topuklara kadar ayaklarınızı yıkayın. Eğer su bulamazsanız temiz toprakla teyemmüm edin.” [Mâide, 5/6] buyrulur. Hz. peygamber (s.a.s.) de hem abdestin nasıl alınacağını Müslümanlara fiilî olarak göstermiş hem de abdestsiz olarak kılınacak hiçbir namazın Allah katında kabul edilmeyeceğini belirtmiştir.
Abdestin bu ayette ifadesini bulan dört farzında sünnî fıkıh mezhepleri ittifak etmişlerdir. Ancak Hanefî mezhebinin dışında kalan diğer üç sünnî mezhebin bunlara bazı şartlar ilave ettiği görülür. Mesela, abdeste niyet etmek bu üç mezhebe göre, abdeste başlarken besmele çekmek Hanbelîler’e göre, dört farzın ayette sayılan sıraya uygun yapılması (tertip) Şâfiî ve Hanbelîler’e göre, bu işlemlerin ara verilmeden yapılması (muvâlât) Mâlikî ve Hanbelîler’e göre farzdır.
Dört mezhebin farz saydığı hususları da içerecek şekilde sünnetlerine ve adabına [Buhârî, Vudû, 8; Ebû Dâvûd, Taharet, 65] riayet edilerek abdest şöyle alınır:
Niyet ve besmele ile abdeste başlanıp önce eller bileklere kadar ve parmak araları da ovuşturularak üç defa yıkanır. Şayet abdest azaları üzerinde hamur, boya, sakız gibi suyun deriye ulaşmasına engel maddeler varsa bunlar temizlenir. Parmaktaki yüzük oynatılır. Misvak veya diş fırçası ile, bunlar yoksa sağ elin parmaklarıyla dişler temizlenir. Sağ el ile üç defa ağza, üç defa da burna su verilerek içleri temizlenir. Üç kere yüz yıkanır. Sonra dirseklerle birlikte sağ ve sol kollar üçer defa yıkanır. Sağ el ıslatılarak avuç ve parmakların içiyle başın üstü bir defa mesh edilir. Bu şekilde başın dörtte birini mesh etmek yeterli ise de, iki elle başın tamamının mesh edilmesi Mâlikî mezhebine göre farz [İbn Cüzey, elKavaninü’lfıkhıyye, s. 23], diğer mezheplere göre sünnettir. Eller yine ıslatılarak başparmakla kulağın arkası, şahadet parmağı veya serçe parmakla içi mesh edildikten sonra her iki elin üstüyle boyun mesh edilir. Önce sağ, sonra sol ayak parmak uçlarından başlanarak topuk ve aşık kemikleri de dahil olmak üzere yıkanır. El parmaklarında olduğu gibi ayak parmaklarının aralarının da yıkanırken ovalanmasına özen gösterilir [Kâsânî, Bedaiu’sSanâî, I, 6575].