Sigorta nedir?
sigorta kelimesi Latince “güvence” anlamına gelen “sicurta” (siikurta) kelimesinden gelmektedir. Kavram olarak ise kişilere zarar verebilecek durumlar karşısında önceden önlem almayı sağlayan bir sistemi ifade etmektedir. Talihsiz bir olay nedeniyle karşılaşılan ekonomik kayıpların yeniden yaşanması, insanlar için tedirginlik yaratan ve kaçınılması gereken durumdur. Sigorta, bir sözleşme ile belirli riskleri belirli bir süre boyunca telafi etme teminatı verir. Sigorta, sigortalı için olumsuz olayların beklenmedik kayıplarına karşı bir kalkan görevi üstlenir. Ekonomik hayatın birtakım ihtiyaçlarını ve sürekliliğini sağlamak için ortaya çıkmıştır.Sigorta başlangıçta sadece olumsuz olaylar sonucunda oluşan zararları tazmin etmiştir (ödemiştir). Daha sonraları sigorta, bu zararları karşılamak için oluşturulan fonları kullanarak kişilerin birikimlerini de yönetmiş ve parasal sistemlerin sözleşmeye dayalı risk yönetimini sağlamıştır.
Bunların yanında ülkelerin ekonomik karar vericileri, sigorta ile oluşturulan fonlardan faydalanmanın hukuksal düzenlemelerini yaparak sistemin kurumsallaşmasına olanak sağlamıştır. Sigortanın birbiriyle iç içe geçmiş bu özellikleri nedeniyle sigorta kavramı için farklı tanımlar yapılmaktadır.
Riskleri önleme özelliği açısından; “Sigorta, insanların karşılaşabilecekleri risklerin ekonomik zararlarını ortadan kaldırmak ve onları bu olaylardan önceki finansal durumlarına getirebilmek için kullanılan bir sistemdir.” şeklinde tanımlanmaktadır. Sigorta, sözleşme olma özelliği açısından Türk Ticaret Kanunu’nun (TTK) 1401. maddesinde şöyle tanımlanmıştır: “Sigorta sözleşmesi, sigortacının bir prim karşılığında, kişinin para ile ölçülebilir bir menfaatini zarara uğratan tehlikenin, rizikonun, meydana gelmesi hâlinde bunu tazmin etmeyi ya da bir veya birkaç kişinin hayat süreleri sebebiyle ya da hayatlarında gerçekleşen bazı olaylar dolayısıyla bir para ödemeyi veya diğer edimlerde bulunmayı yükümlendiği sözleşmedir”.
Sigorta kavramını oluşturan temel unsurlar nelerdir?
Risk: Para ile ölçülebilmeli, ileride ortaya çıkma ihtimali olmalı ve gerçekleşmesi rastlantısal olmalıdır.Güvence: Ekonomik kayıpları telafi etme güvencesi içermelidir.
Prim: Sistemden faydalanmak isteyenler, olası zararlarının telafisi için önceden bir miktar ödeme yapmalıdır.
Sözleşme: Sigortanın sağladığı güvenceden faydalanan ve güvence sunan taraflar arasında yazılı bir sözleşme olmalıdır.
Finansal bir kurum niteliği taşıması açısından sigorta; “kişi ve kurumların sahip oldukları bedeni ve maddi varlıklarının veya başkalarına karşı sorumluluklarının
tesadüfen gerçekleşebilecek risklere maruz kalması nedeniyle oluşacak zararlarını karşılayan, gerçekleşen zarar oranında tazminat ödeyerek ekonomik çöküntülerin
önüne geçen, sisteme katılanların fonları ile ekonomiye kaynak oluşturan ve devlet tarafından denetlenen bir sistem” şeklinde tanımlanır.
sigortacılık sistemi temelde kişi ve kurumların kendilerini ekonomik olarak güvende hissetme isteği üzerine kurulmuştur. Sigortadan söz edebilmek için ekonomik bir menfaatin varlığı bulunmalıdır. Güvence altına alınacak riskin gerçekleşmesi rastlantılara bağlı olmalı ve ileride ortaya çıkma olasılığı olmalıdır. Sisteme dâhil olanların karşılaşacakları zararlar sigorta şirketleri tarafından karşılanmalıdır. Ancak sisteme dâhil olabilmek için prim adı verilen parasal bir fedakârlıkta bulunulmalıdır. Sigortalanan menfaate ilişkin şartlar sözleşme ile düzenlenerek hukuki temellere dayandırılmalıdır. Sistem devlet otoriteleri tarafından denetlenmelidir.