Basketbolun bugünkü durumuna gelmesindeki ilk bilinçli çabalar, 1891’de Amerikalı beden eğitimi öğretmeni olan Dr. James Naismith (Ceyms Neysimit) tarafından başlatılmıştır. Massachusettes Springfield (Masaçuses Sipringfiilt) Kolejinde on üç maddelik ilk oyun kuralları ile oynanmaya başlanan oyun, kış döneminde atletler, beyzbolcular ve Amerikan futbolu oynayan çocukların salon içinde sakatlanmalarını önlemek ve faydalı bir kış antrenmanı yapmalarını sağlamak amacıyla ortaya çıkmıştır.
Kısa bir sürede geniş kitlelerin ilgisini çeken basketbol, zamanla yardımcı antrenman özelliğinden kurtulup popüler spor dallarından biri hâline gelmiştir. Basketbolun ünü, bulunmasından kısa bir süre sonra ortaya çıktığı okulu aşarak bütün okullara, üniversitelere ve hatta semtlerde bulunan jimnastik salonlarına kadar yayılmıştır. Gençlerde bu spora karşı uyanan istek ve heyecan da kulüpleri basketbol şubeleri açıp takımlar kurmaya zorlamış ve böylece basketbol, Amerika'nın en popüler ulusal oyunu hâline gelmiştir.
1910’dan itibaren kulüp veya millî takımlar düzeyinde müsabakalar yapılmaya başlanmıştır. Uluslararası düzeyde ilk turnuva 1919’da Paris’te ABD, Almanya, İtalya, İngiltere ve Fransa takımlarının katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Bu yıllarda uluslararası düzeyde yapılan müsabakaların sayısının artması nedeniyle müsabakaların organizasyonu ve diğer faaliyetlerin düzenlenmesi için bir federasyon kurulması ihtiyacı doğmuştur. Bu doğrultuda 1932’de Arjantin, Çekoslovakya, İtalya, Letonya, Portekiz, Romanya ve İsviçre’den temsilcilerin Cenevre’de bir araya gelmesiyle Uluslararası Basketbol Federasyonu (FIBA) kurulmuştur.
Türkiye'de Basketbol
1913’te ilk basketbol şubesi Fenerbahçe’de açılmıştır. 1. Dünya Savaşı yılları olması ve oynayacak rakip bulunamaması nedeni ile basketbolda bir gelişme olmamıştır. Bilinen ilk resmî müsabaka 1921’de Yüksek Öğretmen Okulu öğrencileri ile İstanbul’da yaşayan Amerikalılar arasında olmuştur. 1921’de ilk resmî spor teşkilatı olan Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakının kurulması ve yine 1927’de halkevlerinin açılmasıyla bu spor dalı bütün yurda yayılmıştır. Basketbol Millî Takımı 1934’te kurulmuş, ilk resmî maçını 1936’da Yunanistan’la yapmış, basketbol takımımız 49-12 gibi bir skorla galip gelmiştir. Türk Millî Takımı kendini Avrupa Şampiyonası’nda ilk olarak 1949’da Kahire'de düzenlenen turnuvada göstermiştir. Yedi takımlık grupta Millî Takım 6 maçında 3 yenilgi ve 3 galibiyet alarak grubu dördüncü bitirmiştir. 2001’de Türkiye'de düzenlenen Avrupa Basketbol Şampiyonası'nda, "12 Dev Adam" sloganıyla gönüllerde taht kuran Erkek Basketbol Millî Takımımız finale yükselmiş, finalde Yugoslavya’yla yaptığı maçı kaybederek Avrupa ikincisi olmuştur.
lk kez 2005’te İzmir'de düzenlenen Universiade (Üniversiad) Oyunları öncesi kullanılan "Potanın Perileri" sloganıyla anılan Kadın Basketbol Millî Takımımız da 2011’de Polonya’da yapılan Avrupa Şampiyonası’nda başarılı olmuş ve finale yükselmiştir. Finalde Rusya’yla yaptığı maçı kaybederek Avrupa ikincisi olmuştur.
Türk Millî Basketbol Erkek Takımı dünya şampiyonalarında ilk olarak ABD'de 2002’de düzenlenen Dünya Şampiyonası’nda boy göstermiştir. Daha sonra Japonya'da 2006’da düzenlenen Dünya Basketbol Şampiyonası’na katılmıştır. Türkiye’de düzenlenen 2010 FIBA Dünya Basketbol Şampiyonası’nda da final maçında ABD'ye yenilerek 2010 FİBA Dünya Kupası ikincisi olmuştur.