Topraksız tarım, bitkilerin toprak kullanılmadan gereksinim duydukları organik ya da
inorganik besin maddelerini kontrollü sera koşullarında yetiştirme ortamına verilerek yapılan
üretim şeklidir.
Toprakta üretimin yetersiz olduğu ya da mümkün olmadığı, iklim
koşullarının uygun olduğu ortamlardan yararlanmak amacı ile topraksız tarıma ihtiyaç
duyulmuştur. Böylece tarım alanlarından daha fazla yararlanma imkânı doğmuştur
Topraksız tarım iki şekilde yapılır:
Biri su kültürü, diğeri ise katı ortam kültürüdür.
Su kültüründe bitkiler su içerisinde gelişirken kontrollü olarak besin çözeltisi ile gübrelenir.
Katı ortam kültüründe ise şimdiye kadar duyduğunuz perlit, torf, kaya yünü, pomza, çakıl,
kum, gibi organik ve inorganik materyaller kullanılır.
Topraksız tarım nedir?
İçerisinde toprak bulunmayan her türlü yetiştirme ortamında bitki yetiştirilmesine genel anlamda topraksız tarım adı verilir. Bu yetiştirme tekniğinde bitki yetiştirme ortamı olarak yalnızca besin çözeltileri kullanıldığı gibi çeşitli organik ve inorganik katı materyallerden de yararlanılır.
Topraksız tarım ile üretilen meyve sebzeler kaliteli midir?
Araştırmalar, topraksız ortamda yetiştirilen domates meyvelerinin en az toprakta
yetiştirilenler kadar kaliteli olduğunu göstermiştir. Sonuç olarak artan şehirleşme ve turizm,
tarım topraklarının amaç dışı kullanımına, erozyon ve çoraklaşmaya neden olmaktadır. Bu
sistemin yerleştirilip yaygınlaştırılması ile tarıma elverişli olmayan taşlık, kayalık, tuzlu ve
çorak alanlar ile taban suyu yüksek olan bölgelerde de başarılı seracılık yapılabilecektir.
Topraksız kültür kullanılarak değişik ürünler yetiştirilebilir. Bununla birlikte pazar
değeri yüksek bitkilerin seçilmesinde fayda vardır.
Topraksız tarımda üretimi yapılan bitkiler nelerdir?
Sebzeler:
Domates, patlıcan, yeşil fasulye, pancar, biber, lahana, karnabahar,
dolma biber, hıyar, kavun, turp, marul, baş salata
Yem bitkileri:
Sorgum, alfalfa, arpa, bermuda çimi, halı çimi
Tahıllar Pirinç, mısır
Baharat bitkileri:
Maydanoz, nane, tatlı fesleğen
Meyveler:
Çilek
Süs bitkileri:
Anthurium, gül, karanfil, orkide, krizantem
Tıbbi bitkiler:
Aleo vera
Topraksız tarımı gerektiren nedenler nelerdir?
Toprak kaybı: Hızlı nüfus artışından ve bu nüfusun besin ihtiyacını karşılaması için tarım yapılacak toprakların yetersiz kalma durumu vardır.
Toprak yorgunluğu: Seralarda aynı ürünün arka arkaya uzun yıllar yetiştirilmesinden dolayı toprak yorgunluğuna neden olmaktadır. Bu da toprak verimliliğini düşürmektedir. Toprak yorgunluğuna çözüm toprak değişimi ve yetiştirilecek üründe değişiklik yaparak ekim nöbeti uygulamaktır. Ancak bu tür uygulamalar üreticiler için fazla pratik olmadığı gibi fazla ekonomik de değildir. Üstelik modern tarımda alınan tüm önlemlere rağmen, verim ve kalitede istenilen boyutlarda artışlar sağlanamamıştır.
Hastalık, zararlı ve yabancı ot sorunu: Yoğun tarımın yapıldığı ve sürekli aynı ürünün yetiştirildiği yerlerde bağışıklık kazanan hastalık, zararlı ve yabancı otlar büyük sorun olmaktadır. Modern tarımda ilaçlı mücadele yapılarak sorun ortadan kaldırılmaya çalışılsa da tam bir kontrol sağlanamamaktadır. Sağlığa zararlı ilaç kullanımı özellikle dışa ürün satımında sorunlara neden olmaktadır.
Aşırı gübre ve su tüketimi: Topraklı tarım yapılan alanlarda ve özellikle seralarda bitkilerden daha çok verim ve kalite elde etmek için aşırı gübre kullanmaktadır. Bu durum ileride gübre açığına ve çevrede kirletici etkilerinin olabileceği kuşkularını doğurmaktadır. Topraklı tarım yapılan alanlarda, verilensuyun bitkilerce kullanılan miktarını saptamakta güçlükler çekilmektedir. Suyun toprağın derinliklerine sızması, toprak ve bitkiden buharlaşma ile kaybolması sonucu bitkileri sulamak için kullanılan su tüketimi topraksız tarımdakullanılanın 4–5 katı olabilmektedir.
Enerji ve iş gücü tasarrufu: Topraklı tarımdaki tüm kültürel uygulamalar için iş gücü gereklidir. Toprağın işlenmesi, ekim dikime hazırlanması, çapalanması, sulamaya elverişli hale getirilmesi, sterilizasyonu, bitkilerin gübrelenmesi, yabancı ot kontrolü gibi işlemler nedeniyle iş gücü gereksinimi oldukça fazladır. Başta traktör ve bağlantı ekipmanlar olmak üzere birçok alet ve ekipmanınçalıştırılması için bir hayli enerjiye gereksinim bulunmaktadır