Edirne’de dünyaya geldi. Edirne Numune Mektebi, Edirne Muallim Mektebi ve İstanbul Orta Öğrenim Mektebinde okudu. 1927’de Edebiyat Fakültesi ve Yüksek Muallim Mektebinden mezun olan Barkan, aynı yıl meşhur arkeolog ve sanat tarihçisi Albert Gabriel’in yönlendirmesiyle, Strasbourg Üniversitesine gönderildi. Burada Edebiyat ve Hukuk fakültelerinden lisans ile genel felsefe, sosyoloji ve psikoloji sertifikaları alarak 1931’de yurda döndü.
Eskişehir Lisesi felsefe ve yurt bilgisi öğretmenliğine atanan Barkan, 1933 yılındaki üniversite reformu esnasında, doktora ve doçentlik tezi olmadığı hâlde, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesine naklen geçti. Yusuf Kemal Tengirşenk’in yanında Türk İnkılâp Tarihi doçenti oldu.
Barkan, 1936-1937’de gerek Siyasal Bilgiler Fakültesi Mecmuası gerek Ülkü dergisinde dikkat çekici yazılar yazması üzerine, Ömer Celâl Sarc’ın talebiyle, 1937’de, - diğer görevinin yanı sıra - İktisat Fakültesinde İktisat Tarihi ve İktisadi Coğrafya Kürsüsünde de görevlendirildi. 1938 sonunda osmanlı İmparatorluğu’nda Kuruluş Devrinde Toprak Meselesi konulu doçentlik tezini teslim etti.
Birkaç ay sonra bilimsel konferans, kolokyum ve deneme dersini yine toprak meseleleri, nüfus ve arazi sayımları ile sürgünler konusunda veren Barkan, bu süreç boyunca çalışmalarının çeşitli aşamalarında jüri olan Fuad Köprülü, Ebülula Mardin, Şükrü Baban, Fritz Neumark, Gerhard Kessler gibi isimlerin onayıyla “umumi iktisat ve iktisadi doktrinler doçenti” oldu, bir yıl sonra da kendisine profesörlük unvanı tevcih edildi. 1939’da neşrine başlanan İktisat Fakültesi Mecmuası’nda yazı heyeti üyesi olan Barkan, 1951’de aynı yayının yazı işleri kurulu başkanı oldu ve ölümüne kadar bu görevi sürdürdü.
Barkan, 1940’tan itibaren, Edebiyat Fakültesindeki Türkiye Teşkilat ve Müesseseleri Tarihi dersi dışında, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesinde Türk Hukuk Tarihi ve Toprak Hukuku derslerini okuttu. 1950’de İktisat Tarihi ve İktisadi Coğrafya Kürsüsü başkanlığı ve 1950 – 1952 yılları arasında İktisat Fakültesi dekanlığı yaptı. 1955 ders yılının başında Strasbourg Üniversitesi tarafından fahri doktora verildi. Rockefeller Vakfının finanse etmesiyle Türk İktisat Tarihi Enstitüsünü kurdu.
Gerek hacmi ve gerek muhtevasıyla ehemmiyet arz eden en mühim eserlerini bu dönemde kaleme aldı. 1957’de Ordinaryus payesini alan Barkan, üniversitedeki görevleri haricinde 1963’ten 1972’ye kadar İstanbul Özel İktisat ve Ticari İlimler Okulunda Genel İktisat Tarihi derslerini okuttu. 7 Temmuz 1983 tarihinde emekliye ayrılan Barkan, 23 Ağustos 1979’da vefat etti.
Ömer Lütfi Barkan’ın her biri alanında çığır açan eserleri XV. ve XVI. Asırlarda Osmanlı İmparatorluğunda Zirâi Ekonominin Hukukî ve Mâlî Esâsları. Cilt I, Kanunlar (İstanbul 1945); İstanbul Vakıfları Tahrir Defteri 953 (1546) Tarihli (İstanbul -1970); Süleymaniye Cami ve İmareti İnşaatı (Ankara 1972), Hüdavendigâr Livası Tahrir Defteri (Ankara, 1988) adlı kitapları dışında “Osmanlı İmparatorluğu’nda Bir İskân ve Kolonizasyon Metodu Olarak Vakıflar ve Temlikler I: İstila Devirlerinin Kolonizatör Türk Dervişleri ve Zaviyeler”, “Edirne Askerî Kassamına Ait Tereke Defterleri (1545-1659)”, “Osmanlı İmparatorluğu’nda Bir İskân ve Kolonizasyon Metodu Olarak Sürgünler”, “Türkiye’de İmparatorluk Devirlerinin Büyük Nüfus ve Arazi Tahrirleri ve Hakana Mahsus İstatistik Defterleri” adlı makaleleri, alanında bugün de önemini koruyan çalışmalarından birkaçıdır.
Eskişehir Lisesi felsefe ve yurt bilgisi öğretmenliğine atanan Barkan, 1933 yılındaki üniversite reformu esnasında, doktora ve doçentlik tezi olmadığı hâlde, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesine naklen geçti. Yusuf Kemal Tengirşenk’in yanında Türk İnkılâp Tarihi doçenti oldu.
Barkan, 1936-1937’de gerek Siyasal Bilgiler Fakültesi Mecmuası gerek Ülkü dergisinde dikkat çekici yazılar yazması üzerine, Ömer Celâl Sarc’ın talebiyle, 1937’de, - diğer görevinin yanı sıra - İktisat Fakültesinde İktisat Tarihi ve İktisadi Coğrafya Kürsüsünde de görevlendirildi. 1938 sonunda osmanlı İmparatorluğu’nda Kuruluş Devrinde Toprak Meselesi konulu doçentlik tezini teslim etti.
Birkaç ay sonra bilimsel konferans, kolokyum ve deneme dersini yine toprak meseleleri, nüfus ve arazi sayımları ile sürgünler konusunda veren Barkan, bu süreç boyunca çalışmalarının çeşitli aşamalarında jüri olan Fuad Köprülü, Ebülula Mardin, Şükrü Baban, Fritz Neumark, Gerhard Kessler gibi isimlerin onayıyla “umumi iktisat ve iktisadi doktrinler doçenti” oldu, bir yıl sonra da kendisine profesörlük unvanı tevcih edildi. 1939’da neşrine başlanan İktisat Fakültesi Mecmuası’nda yazı heyeti üyesi olan Barkan, 1951’de aynı yayının yazı işleri kurulu başkanı oldu ve ölümüne kadar bu görevi sürdürdü.
Barkan, 1940’tan itibaren, Edebiyat Fakültesindeki Türkiye Teşkilat ve Müesseseleri Tarihi dersi dışında, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesinde Türk Hukuk Tarihi ve Toprak Hukuku derslerini okuttu. 1950’de İktisat Tarihi ve İktisadi Coğrafya Kürsüsü başkanlığı ve 1950 – 1952 yılları arasında İktisat Fakültesi dekanlığı yaptı. 1955 ders yılının başında Strasbourg Üniversitesi tarafından fahri doktora verildi. Rockefeller Vakfının finanse etmesiyle Türk İktisat Tarihi Enstitüsünü kurdu.
Gerek hacmi ve gerek muhtevasıyla ehemmiyet arz eden en mühim eserlerini bu dönemde kaleme aldı. 1957’de Ordinaryus payesini alan Barkan, üniversitedeki görevleri haricinde 1963’ten 1972’ye kadar İstanbul Özel İktisat ve Ticari İlimler Okulunda Genel İktisat Tarihi derslerini okuttu. 7 Temmuz 1983 tarihinde emekliye ayrılan Barkan, 23 Ağustos 1979’da vefat etti.
Ömer Lütfi Barkan’ın her biri alanında çığır açan eserleri XV. ve XVI. Asırlarda Osmanlı İmparatorluğunda Zirâi Ekonominin Hukukî ve Mâlî Esâsları. Cilt I, Kanunlar (İstanbul 1945); İstanbul Vakıfları Tahrir Defteri 953 (1546) Tarihli (İstanbul -1970); Süleymaniye Cami ve İmareti İnşaatı (Ankara 1972), Hüdavendigâr Livası Tahrir Defteri (Ankara, 1988) adlı kitapları dışında “Osmanlı İmparatorluğu’nda Bir İskân ve Kolonizasyon Metodu Olarak Vakıflar ve Temlikler I: İstila Devirlerinin Kolonizatör Türk Dervişleri ve Zaviyeler”, “Edirne Askerî Kassamına Ait Tereke Defterleri (1545-1659)”, “Osmanlı İmparatorluğu’nda Bir İskân ve Kolonizasyon Metodu Olarak Sürgünler”, “Türkiye’de İmparatorluk Devirlerinin Büyük Nüfus ve Arazi Tahrirleri ve Hakana Mahsus İstatistik Defterleri” adlı makaleleri, alanında bugün de önemini koruyan çalışmalarından birkaçıdır.